سبوم پوست و مو (Sebum) چیست؟ درمان، کنترل و محافظت از چربی طبیعی پوست و مو

احتمالا برای شما هم سوال شده باشد که سبوم پوست و مو چیست و چه کاربردی دارد!؟ غده چربی یا سبوم (Sebum)، چربی طبیعی است که در سرتاسر بدن از جمله پوست و موی سر وجود دارد. در اصل، سبوم؛ از خشکی پوست صورت و مو جلوگیری میکند.
سبوم تولید شده در سطح پوست و مو؛ از تری گلیسیرید و اسیدهای چرب تشکیل شده است. به طور کلی، این غده چربی یا سبوم؛ از پوست شما در برابر خشکی، بیماری های پوستی و مواد شیمیایی محافظت میکند. همچنین سبوم، باعث درخشندگی پوست و موهای ما میشود.
اگر دوست دارید، درباره سبوم یا چربی طبیعی پوست و مو بیشتر بدانید و با عملکرد آن به صورت کامل آشنا شوید، در این قسمت از مجله زیبایی وقت مد با ما همراه باشید.

سبوم یا چربی طبیعی پوست و مو چیست؟

غده سباسه (Sebaceous glands) یک غده برون ریز است، به این صورت که ترشحات خود را در خارج از بدن ترشح میکند. بدن از سلول های سبوم بزرگ و پر از غده های چربی تشکیل شده است.

به دلیل رشد مجدد سلولهای سبوم (Sebum) که از زیر پوست تولید میشوند، سلولهای بالایی این غده چربی سریعتر به سطح پوست میرسند تا درنهایت دیگر نتوانند تغذیه شوند. سپس این سلولها در داخلی ترین ناحیه خود کاملا حل میگردند و به صورت خمیری از چربی از طریق فولیکول مو به سطح پوست میرسند.

در واقع، سبوم (Sebum)؛ لایه محافظ و نازک چربی بر روی پوست و مو است که از خشک شدن آنها جلوگیری می‌نماید. غدد سباسه (Sebaceous glands) اصطلاحا، غدد هولوکرین هستند که سلولهای آنها در حین ترشحات خود کاملا متلاشی میشوند و با سلولهای جدید جایگزین میگردند.

تنها چند نقطه از بدن وجود دارد که غدد چربی در آنها وجود ندارد. کف دست ها، کف پاها و ناخن از این جمله هستند.

غده سباسه (Sebaceous glands) چه مشکلاتی می‌تواند ایجاد کند؟

غدد سباسه غدد برون ریزی هستند که ترشحات خود را به بیرون ترشح می‌کنند. اساسا، تجمع ترشحات در مجاری دفعی پوست، منجر به ایجاد جوش های سرسیاه (کومدون) میشود. علت آکنه ولگاریس، غدد چربی ملتهب است. هنگامی که در امتداد فولیکول ها التهاب به وجود می آید؛ آکنه ایجاد میشود.

رشد بیش از حد غده سباسه یا همان هایپرپلازی، معمولا در افراد مسن رخ میدهد. این مشکل به شکل یک گره زرد در مرکز پیشانی و یا دیگر نواحی صورت ایجاد میگردد.
افزایش و کاهش تولید سبوم، هر دو به نوبه خود میتوانند مشکلات و بیماریهای پوستی زیادی ایجاد کنند. عوامل محیطی مانند اشعه ماوراء بنفش، لوازم آرایشی، روغن و کلر بر فعالیتهای غدد چربی و سبوم تاثیر میگذارند.

مطالعه بیشتر: انواع روغن مو، با ویژگی روغنهای تقویت کننده مو آشنا شوید.

تولید بیش از حد سبوم، علت پوست چرب

غدد چربی در جایی قرار دارند که از نظر پزشکی به آن درم (Dermis) میگویند. آنها به به طور مداوم، مخلوطی از مواد چرب به نام سبوم (Sebum) تولید میکنند.
سبوم از تری گلیسیرید، اسیدهای چرب، موم و کلسترول و همینطور پروتئین تشکیل میشود. معمولا میزان این ترکیب در افراد مختلف با یکدیگر تفاوت دارد و به همین علت، مقدار چربی پوست و مو بدن در اشخاص نیز با یکدیگر فرق خواهد کرد.

کاربرد سبوم (Sebum) چیست؟!

وظیفه و کارکرد سبوم (Sebum)؛ روان کردن سطح پوست و جلوگیری از خشکی آن است. با این حال، گاهی اوقات غدد چربی مقدار بسیاری سبوم تولید میکند که منجر به ایجاد پوست چرب با منافذ باز میشود. پوست چرب، پژمرده و ضخیم تر از پوست معمولی به نظر میرسد و مستعد جوش و لک است.

عوارض جانبی پوست چرب؛ مانند جوش و بیماری های التهابی، به دلیل تولید بیش از حد غدد چربی، مسدود میشوند. با مسدود شدن غدد چربی بدن؛ سپس سبوم دیگر نمیتواند تخلیه شود که باعث افزایش باکتری های خود پوست خواهد شد. یکی از دلایل ریزش مو، ایجاد اخلال در کارکرد غدد سباسه است.

یادگیری بیشتر: ریزش مو؛ عوامل ریزش، پیشگیری و درمان.
از طرفی، میکروارگانیسم ها سبوم پوست را تجزیه کرده و اسیدهای چرب آزاد تولید میکنند. اینها نیز به نوبه خود باعث التهاب به شکل جوش های سرسیاه و یا قرمز میشوند. در بدترین حالت، به علت تولید زیاد سبوم، در صورت، پشت کمر و شانه ها آکنه به وجود می‌آید.

تولید زیاد سبوم، دلیل موهای چرب است

غدد چربی بسیاری، بر روی پوست سر ما وجود دارد که وظیفه آنها تولید سبوم میباشد. هر تار مو، به یک غده چربی متصل است. این چربی مو بسیار مفید بوده و به موهای شما درخشندگی و زیبایی میبخشد و همینطور از خشک شدن مو جلوگیری به عمل می‌آورد.

فرقی نمیکند که چه جنس موی دارید! چنانچه غدد چربی، بیش از حد سبوم تولید کنند، موها مخصوصا ساقه و قسمت انتهایی به سرعت چرب میشوند. افرادی که موهای خیلی ظریف و نازکی دارند، بیشتر در معرض موی چرب هستند.
در این زمینه بیشتر بخوانید: انواع جنس مو؛ خصوصیات و نحوه تشخیص آن.

آیا شستشوی روزانه مو، باعث روغنی شدن مو میشود؟

این تصور که شستشوی روزانه و مکرر مو باعث تحریک غدد چربی و در نتیجه روغنی شدن موها میگردد، باوری اشتباه است. فقط توجه داشته باشید که پوست سر خود را بیش از حد و محکم ماساژ ندهید! زیرا این کار باعث تحریک غدد چربی و سبوم میشود.

نکته مهم: بهتر است برای شستن موهای خود حتما از آب ولرم بهره بگیرید. در آخر شستشو نیز موی خود را با آب سر و یا ولرم آبکشی و بشویید تا راه غدد چرب را ببندد.
در این رابطه بیشتر بخوانید: همه چیز درباره مراقبت از مو که باید حتما بدانید!.

عوامل تاثیرگذار بر پوست چرب و تولید بیش از حد سبوم چیست؟

عومل مختلفی باعث تولید بیش از حد سبوم و در نتیجه، ایجاد پوست چرب میشوند. در اکثر موارد، علت چربی پوست به دلیل تحریک غدد چربی توسط آندروژن ها یا همان هورمون های جنسی مردانه است. بدن خانم ها نیز این هورمونهای مردانه را تولید میکند. بنابراین، پوست چرب میتواند در زنان و مردان ایجاد شود.
پوست چرب، در دوران بلوغ به دلیل افزایش تولید آندروژن بسیار رایج میباشد. عوامل دیگری که باعث تولید بیش از حد سبوم و در نهایت ایجاد پوست چرب می گردند عبارتند از :

• استرس و اضطراب؛ میتواند یکی از علل پوست چرب و تولید بیش از حد سبوم باشد.
• رژیم غذایی نامتعادل و یا چربی و قند زیاد.
• مصرف الکل؛ یکی از دلایل تولید بیش از حد سیوم (Sebum) است.
• اختلال در عملکرد آدرنال بدن.
• اختلال در عملکرد تخمدان ها.
• عوامل ارثی و استعداد خانوادگی در چرب شدن پوست.
• بیماریهای عصبی و پارکینسون.
• برخی از داروها از جمله کورتیکواستروئیدها نیز میتوانند منجر به ایجاد پوست چرب و حتی آکنه شوند.

برای درمان پوست چرب و تولید زیاد سبوم چه کنیم؟

پوست چرب و براق به خصوص روی فرم صورت، آزاردهنده و ناخوشایند است. به هر حال، پوست مات صورت، با منافذ ریز، ایده آل و زیبا محسوب میشود. معمولا نواحی چانه، پیشانی و بینی در صورت، نسبت به گونه ها چرب تر هستند. دلیل این امر، بالا بودن تعداد سبوم و غدد چربی در این قسمتهای صورت است.

پوست چرب به مراقبت و نگهداری بیشتری نیاز دارد تا چروک نشود. در داروخانه ها داروهای متعددی برای درمان پوست چرب وجود دارد. این محصولات، چربی اضافی و تولید سبوم را کاهش میدهند و با ناخالصی های پوست مقابله میکنند.

محصولات مراقبتی مناسب برای پوست چرب و جلوگیری از تولید زیاد سبوم در پوست و مد

• شیر پاک کن با خاصیت جذب چربی و کاهش سبوم پوست، مناسب است.
• کرم‌ها یا ژل‌های شستشوی با pH خنثی یا کمی اسیدی، متناسب با pH طبیعی سطح پوست برای مراقبت از پوست چرب عالی هستند.
• لایه بردارها برای پوست چرب
• تونیک صورت با ترکیبات آنتی باکتریال
• کرم های مراقبتی مرطوب کننده و بدون چربی با محافظت سبک در برابر اشعه ماوراء بنفش

رژیم غذایی مناسب برای تعادل تولید سبوم پوست

آنچه که میخوریم نقش زیادی بر روی سبوم پوست دارد. بنابراین، انتخاب غذا و رژیم غذایی مناسب تاثیر زیادی در مقابله با پوست چرب خواهد داشت. برای مثال، استفاده کمتر از شکر و روغن در غذا برای کاهش سبوم و چربی پوست و مو توصیه میشود، زیرا هر دوی آنها باعث افزایش تولید سبوم یا چربی طبیعی در پوست میشوند.
کارشناسان، یک رژیم غذایی متعادل با میوه ها و سبزیجات تامین کننده مواد مغذی مورد نیاز پوست را به ما پیشنهاد میکنند. علاوه بر این، این مواد غذایی، تولید سبوم را تحریک نمیکنند و به همین دلیل به افرادی با پوست چرب توصیه میشوند.

از طرفی دیگر، فرآورده های حیوانی نیز باید در لیست غذایی شما در حد اعتدال قرار داشته باشد. چرا که آنها حاوی مقادیر زیادی اسدهای چرب اشباع شده هستند که باعث بالا رفتن تولید سبوم میشود. متخصصان پوست، همینطور دریافت کافی روی و ویتامین A را از طریق غذا را برای افرادی با پوست چرب پیشنهاد میدهند. 

مواد غذایی حاوی ویتامین A؛ شامل جگر، ماهی، کره و پنیر هستند. همچنین، این ویتامین در سبزیجات و میوه هایی مانند هویج، اسفناج، کلم بروکلی، فلفل، گیلاس و گریپ فروت وجود دارد. به علاوه، گندم، تخمه آفتابگردان، سبوس گندم، بادام هندی، پنیر و آجیل برزیلی سرشار از روی میباشند.

انواع ماسکهای خانگی برای درمان پوست چرب وکاهش سبوم

علاوه بر رژیم غذایی و تغذیه مناسب، روشهای دیگری از جمله ماسکهای خانگی برای مقابله با افزایش تولید سبوم و پوست چرب وجود دارند. این ماسکهای خانگی برای درمان پوست چرب عالی هستند:

• آلوئه ورا
• آب خیار
• بابونه
• سبوس بادام
• گل همیشه بهار
• بومادران
• کلم ترش
• گوجه فرنگیها
• گردو
• سبوس گندم
• لیمو

روش تهیه چند ماسک خانگی برای درمان پوست چرب

در زیر، روش تهیه چند ماسک خانگی برای درمان و پاکسازی پوست های چرب با ترشح سبوم زیاد را مشاهده میکنید:

ماسک خانگی آب خیار و زرده تخم مرغ برای درمان پوست چرب و سبوم زیاد

برای تهیه این ماسک خانگی برای پاکسازی پوست چرب، یک خیار تازه را ورقه ای برش دهید و با آب پر کنید. سپس مقداری از آب و خیار را با زرده تخم مرغ ترکیب کرده و با استفاده از لوسیون، پوست صورت خود را به آرامی پاک نمایید.

ماسک خانگی خمیر شستشو با سبوس بادام برای پوست و موی چرب

برای تهیه ماسک خانگی خمیر شستشو یک فنجان سبوس بادام برای پوست و موی چرب؛ با 250 میلی لیتر شیر و 15 میلی لیتر روغن بادام مخلوط کنید تا خمیر یکدستی به دست آید. خمیر را به پوست صورت بمالید و با حرکات دایره ای ملایم ماساژ دهید.

طرز تهیه ماسک شفاف کننده صورت با دوغ و لیمو

برای تهیه این ماسک خانگی پوست، کمی دوغ را با آبلیمو مخلوط کرده و روی صورت تمیز خود بمالید تا تولید سبوم متعادل شود.

حمام بخار با بابونه برای تعادل تولید سبوم پوست و مو

حمام بخار، منافذ پوست را تمیز میکند. برای انجام این کار، حدود 1.5 لیتر آب جوش را با دو قاشق غذاخوری بابونه یا گل همیشه بهار در داخل کاسه بریزید. بگذارید این ترکیب به مدت 10 دقیقه بجوشد، سپس سر خود را به مدت 15 دقیقه و به فاصله کم خم کنید. سپس به آرامی پوست خود را با یک دستمال تمیز پاک کنید و از یک لوسیون مخصوص پوست چرب بهره بگیرید.